WIELE O HODOWLI OWIEC!!

Wychowywanie jagniąt

Etapy życia jagniąt
Okres poporodowy 0d porodu do do 7 dnia życia.
Tu wymieniam najpopularniejsze przyczyny śmierci jagniąt, w tym okresie i jak znmiejszyć ryzyko strat.
W tym czasie jagnię jest najwrażliwsze, najbardziej narażone na wychłodzenie, różnego rodzaju infekcje oraz zdeptanie lub uszkodzenie przez inne dorosłe owce, czy większe jagnięta, czasem także własną  matkę.
-owce tuż po porodzie lub przed nim, kiedy dostrzeżemy objawy porodu, należy zamknąć w osobnym przeznaczonym do tego boksie, znajdującym się w zbiorczej porodówce, boks ten powinien mieć 1,5 m2, aby owca przez przypadek nie przygniotła jagniat do ściany lub nie położyła się na nich.
-boks porodowy wyścielamy grubo dobrej jakości suchą słomą i konstruujemy go w taki sposób, by jagnię nie mogło wystawić głowy przez jego szczebelki, wyskakiwać, wspinać się na jego konstrukcję.
-dajemy owcy dostęp do wody i paszy-nie wolno zwiększać gwałtownie ilości paszy treściwej( zboże) powoli powiększamy dawkę rozkładając to na 3-5 dni, dodajemy witaminy, marchew.
-boks porodowy umieszczamy w najcieplejszym miejscu owczarni.

SSANIE SIARY
Prawidłowo wyssana siara to gwarancja zdrowia jagnięcia
Zabużenia:
Brak siary.
Siara to gęsta, żółta ciecz produkowana przez wymię przez 3-4 dni po porodzie, z powodu zabużeń hormonalnych, czy wad ustroju owca może nie produkować mleka.Jest taka zasada,że jeżeli nie ma mleka w wymieniu i nie leci ze strzyków, to oznacza,że owca nie produkuje mleka i nie pomogą tutaj leki, należy jej jagnię podstawić mamce, a owcę tą przeznaczyć do brakacji.
Jeżeli w wymieniu jest mleko, ale nie leci ze strzyków po naciśnięciu to należy podać owcy oksytocynę, która pobudzi wydzielanie mleka i podstawiać jagnieta.Mleko po godzinie zaczyna lecieć, ale jest go niewiele, należy więc takie jagnieta podstawiać mamce, która wraz z matką będzie je karmić.Taka owca w kolejnym sezonie będzie mieć prawidłowa mleczność, więc nie należy jej brakować.Często zaburzenia tego typu związane sa z błędami żywieniowymi w okresie okołoporodowym.

Jak to sprawdzić?
Prawidłowe wymię owcy przed porodem powinnio być nabrzmiałe, ciepłe( nie gorące) i duże, a z jego strzyków spływa malutka ilość siary, która zasycha tworząc pomarańczowe grudki.Nie wolno go naciskać i doprowadzać do wypływania siary dopóki nie urodziły się jagnięta.
Nieprawidłowe wymię jest małe, wiotkie i zimne, jeżeli taka owca urodzi zdrowe potomstwo należy je podstawić mamce.

Siara słabej jakości
Prawidłowa siara jest bardzo gęsta, żółta, kleista, słabej jakości jest jak śmietanka-płynna i lekko żółta, jeżeli owca ma słabej jakości siarę można jej jagnieta kilkurazowo przez pierwsze godziny życia, podstawić innej owcy, która urodziła jedno jagnię a siarę ma prawidłową.Niskiej jakości siara prawidłowo i czesto spożywana zapewni dobrą ochronę jagnietom.Najgorsza sytuacja to słaba siara i słabe jagnieta, które powoli i późno ssą.

Zbyt wczesne wyssanie siary
Starsze jagnięta mogą wyssać siarę owcom, które właśnie miały rodzić, dlatego należy wydzielić boks porodowy, w którym zgrupujemy wszystkie szykujace się do porodu matki, nie będzie tam jagniąt.Może być też sytuacja,że owca upuszcza siarę za wcześnie np.3 dni przed porodem, wtedy narodzone jagnieta nie mają własciwej siary i zdychają mimo,że ssą.Taka wada jest wrodzona i nieuleczalna, zdarza się czasem też u koni, czy krów.U dużych zwierząt taką przedwczesną siarę można zdoić, zamrozić i podać noworodkowi.Można spróbować zadziałać tak z owcą, ale w następnym sezonie trzeba ją przeznaczyć do brakacji i nie zostawiać po niej jarek w stadzie.

Jak jagnie ssie?
Jagnię zdrowe po 10 minutach od porodu wstaje i szuka sutka.Takie jagnię jest silne i jeżeli sutek znajdzie, a owca pozwoli mu ssać to z pewnością wypije siarę.

Należy wyciąć wełnę wokół sromu i wymienia, co ułatwi kontrolę, ssanie oraz zachowanie higieny.Nadusić strzyk, doprowadzić do wycieku siary,wtedy młody poradzi sobie ze ssaniem.Każdo młode, które wycieramy po porodzie należy jednocześnie pokazywać matce, pozwolić jej lizać,aby je rozpoznała i przyjeła.
Pilnujemy, czy jagniak ssie, to bardzo istotne,żeby minęło jak najmniej czasu od urodzenia do ssania i aby ssał jak najcześciej i jak najwiecej.Po 6 godzinach od urodzenia jagnię traci możliwość przyswajania przeciwciał z siary, bo zamyka się bariera jelitowa i od tej pory siara działa tylko w jelicie,a przecież przeciwciała muszą wypełnić cały ustrój.

Zaburzenia:

Owca odrzuca jagnię i nie pozwala mu pić
To związane jest z jakimś uporem i wewnętrznym przekonaniem owcy, czesto jeżeli jagnię rodzi się brazowe lub czarne w stadzie białych owiec lub odwrotnie to owca je odrzuca.Rzadziej odrzucają rasy prymitywne niż towarowe.
Owca uderza swoje dziecko, odpędza, czasem nawet zabija je.
My przywiązujemy taka owcę na sztywno na szelki i przez 6 godzin po porodzie owca stoi i karmi choć nie chce.Potem ją odpinamy ona odpoczywa i za parę godzin znowu stoi na szelkach, aż do 10 dnia życia jagniaka, kiedy to on robi się na tyle bystry,że sam zachodzi matkę od tyłu i szybko chwyta sutek i pije.
Można karmić mlekiem zdajanym z butelki albo podstawić niechciane dziecko owcy, która urodzi jedno.Jak to zrobić? Czytaj metoda na paletę w Problemy w hodowli owiec.
Często jest tak,że owca w jednym sezonie odrzuca, a w następnym karmi prawidłowo, więc nie nalezy takiej owcy brakować.Jeżeli przez dwa sezony sytuacja się powtarza to należy usunąć taką owcę ze stada. 

Jagnię rodzi się słabe, nie wstaje tak szybko i nie ssie ochoczo.
Należy każde nowo narodzone jagnię wytrzeć, wysuszyć, odkazić pępowinę i usunąć śluz z gardła, obserwować, czy pije, czesto słabsze jagnięta nie mogą otworzyć wymienia, które zatkane jest czopem z zaschnietej siary.Trzeba to wymię nacisnąć,aż popłynie siara, wtedy podstawić jagnię.

Bardzo ważne-podać każdemu jagnięciu selen i witamine E w iniekcji, niewielką ilość,bo jagnię jest lekkie.Ja podaję 1 ml,podskórnie preparatu, który zawiera w 1ml 50 mg wit E i 0,5 mg selenianu sodu.

Trzeba częściej podstawiać pod wymię i obserwować, takie słabe jagnię po zastosowaniu tych zabiegów, po dobie wzmacnia się i normalnie rozwija, jeżeli tylko poświecimy mu trochę czasu.

Jagnię rodzi się silne, ssie, ale z czasem po 1-2 dniach słabnie, staje się apatyczne.
Takie objawy pojawiają się,jezeli matka podczas porodu lub po nim zachoruje na zapalenie macicy lub wymienia lub z innych przyczyn dostaną sie bakterie.Bakterie namnażają się w macicy(np. po udzielaniu pomocy porodowej i nie zachowaniu higieny) przez 24 h potem schodzą do wymienia, jagnię ssie poczatkowo zdrowe mleko, potem dostają się bakterie i powodują zaburzenia i śmierć jagniąt oraz stan zapalny u matki.
Kiedy ingerujemy w poród należy podawać owcy profilaktycznie antybiotyk przez 3 dni, podobnie w przypadku, kiedy nie zejdzie łożysko,czy kiedy zejdzie niecałkowicie.
Przyczyną takiego stanu rzeczy jest nieobcięty ogon u samicy, brud gromadzi się przy wymieniu, a jegnię wylizuje bakterie szukając cyca. Ogony należy usuwać samicom, najlepiej 1 m-c przed wpuszczeniem tryka lub kiedy jagnięta są małe 3-4 m-ce. Może to zrobić lekarz, albo rolnik są specjalne gumki do ogonów. Ja preferuję metodę krwawą - obcięcie ogona na 3 cm i podwiązanie kikuta.

Czytaj pomoc porodowa

Zapalenie wymienia
Twarde, gorące, bolesne wymię jedno lub obustronnie.Często rozwija się u owiec, które mają bardzo dużo mleka, a rodzą jedno jagnię, które nie wypija w pierwszej dobie tego mleka i rozwija się zapalenie.Można podstawić do niej inne jagnię, którego matka ma słabą jakość siary, przytrzymać ją i pozwolić jemu pić albo zdoić tą siarę i z butelki dać innym jagnietom.Jeżeli rozwinie się zapalenie trzeba leczyć je lekami podawanymi dowymieniowo, jeżeli jest jednostronne owca wykarmi tylko jedo młode.Chorego płata nie trzeba zasłaniać, jagnię nie będzie z niego ssać.Trzeba go dokładnie zdajać i ogrzewać maściami.

Selen i witamina E
Owce są wrażliwe na brak selenu, a gleby w Polsce są ubogie w selen.Aby uniknać chorób niedoborowych należy podawać w iniekcji domięśniowo selen z witaminą E, w 3 dawkach.Po 5 cm na owcę.
1.Przed kryciem, ma to dobry wpływ na płodność i przebieg ciąży
2.W 4 m-cu ciąży
3.Przed porodem
Jeżeli nie udało nam się zrobić tego zabiegu podczas ciąży należy go przeprowadzić po porodzie.Selen z mlekiem dostanie się do organizmów jagniąt, więc pośrednio osiągniemy cel.Ale będzie go niewiele,więc należy:
  
Podawać selen jagnietom.Należy podać dokładnie 1 ml podskórnie każdemu jagnięciu.Ja podaję 1ml preparatu, który zawiera w 1ml 50 mg wit E i 0,5 mg selenianu sodu.

Objawy braku selenu u jagniąt i koźląt:

-pokarmowa dystrofia mięśni-tak nazywa się choroba, a objawy są bardzo łatwe do zinterpretowania.Słabe napiecie mięśni, luźne, niewyczuwalne mięśnie, bardzo sztywny, utrudniony chód albo niewstawanie, jagnię wygląda jakby miało niedowład,"leje się z rąk",upada,kiedy je stawiamy, bardzo słaby zacisk warg do ssania, nie ssie palca, nie trzyma sutka w pyszczku, leży na mostku,drży, czasem żałośnie płacze,nie łyka siary przy próbach pojenia. - jeżeli rodzi się takie jagnię od razu zwiększamy dawkę selenu w paszy pozostałych owiec, zwłaszcza tych, które będą rodzić.
Efekt reakcji na lek, to znaczy po podaniu selenu poprawia się stan zwierzęcia.
Wszystkim słabym, niewstającym od razu, zbyt małym i poniżej normy jagniętom podaję selen dwa razy,co 24 godziny.Raz, tuż po porodzie( to wszystkim),a na drugi dzień tylko tym słabym.
Selen jest niebezpieczny, przy przedawkowaniu śmiertelny, więc dokładnie wydzielamy dawkę i powtarzamy ją w odpowiednim momencie.
Na rynku są preparaty witaminowe przeznaczone dla krów zawierające selen, cobalt i jod, polecam SeJCo Dolfos. Zależy stosować ten preparat w paszy w przeliczeniu 1 krowa = 6 owiec, zacząć 5 tygodni przed kryciem skończyć 1 m-c po kryciu, i potem znowu dawać go 1 m-c przed porodem, aż do 1 mca po porodach. To zastąpi selen w iniekcji, który jest ciżko podacać matkom, poniewać trzeba je łapać. Jeśli chodzi o jagnieta, podajemy im profilaktycznie w iniekcji wg, ww informacji.

Okres zbiorczej wychowalni od 8 dnia życia do 21
W tym czasie jagnięta wypuszczamy z małych boksów porodowych do wspólnej wychowalni, gdzie przebywa kilka matek z jagniętami.
Przyczyny śmierci w tym czasie to uszkodzenia mechaniczne, uderzenia przez inne owce albo spowodowane włożeniem głowy pomiędzy elementy wychowalni-szczeble, paśnik itp.
Należy agresywne owce trzymać w boksach lub przywiązywać na szelki,żeby nie mogły biegać za cudzymi jagnietami i ich bić.A wychowalnia musi być tak wykonana,żeby zmninimalizować ryzyko uszkodzeń jagniąt-grube, solidne deski, przestrzenie między nimi tak małe, by zwierzęta nie wetknęły tam ani nogi, ani głowy, brak metalowych elementów, o które mogły by się uderzyć i uszkodzić.
Wszelkie błędy żywieniowe na matkach w tym momencie odbiją się na jagniakach,więc nie wprowadzamy zmian,dawkę pokarmową zboża podnosimy powoli.Kiszonkę podajemy matkom, tylko jeśli mamy pewność,że jest dobrej jakości,siano musi być wysokiej jakości,w tym okresie nie można sobie pozwolić na oszczędności i niedopatrzenia.

Okres dokarmiania od 22 dnia życia do wypuszczenia na pastwisko

Jagnięta jedzą to samo zboże co ich matki, ale zmielone i wymieszane z odpowiednią ilością witamin.
Należy wykonać dokarmialnik, żeby jagnięta mogły do niego wchodzić i jeść, kiedy tego potrzebują, a matki nie mogły im wyjeść paszy.Dokarmialnik musi być duży na 2-3 m2 i zawierać podłużny, niski żłób na zboże oraz paśnik na siano, tak ustawione, by małe się nie odpychały głowami i nie deptały po sobie jedząc.
W tym okresie ryzyko związane jest z biegunkami, wzdęciami i zatruciem, należy jagnięta karmić poczatkowo małą ilością paszy treściwej i zacząć to robić dopiero wtedy, kiedy one będą już jeść siano.Najbezpieczniejszy jest owies.
Powoli wprowadzamy zboże i obserwujemy,czy nie wywołuje to biegunki, jeżeli pojawią się biegunki podajemy tym jagnietom doustnie wywar ze szczawiu końskiego i rozpuszczony w wodzie wegiel, a dawkę zboża zmniejszamy.

Również całe ziarna zbóż wywołują wzdęcia i biegunki u jagniąt.Wzdęcia leczymy jak u dorosłych owiec środkami neutralizującymi oraz masujemy żwacz usuwając tym zalegające gazy.Dla jagnięcia wzdęcie jest śmiertelne,jeżeli nie zauważymy go od razu, to do rana jagnię zdechnie.

Objawy wzdęcia:sztywny, bolesny chód, wypęczniony, twardy,bolesny brzuch, trudność we wstawaniu, stękanie, osowiałość, brak apetytu,czasem ślinienie, stanie bez ruchu w apatycznej pozie.

Nie wolno wypuścić na pastwisko zwierząt wcześniej niż w maju.
Jeżeli tak zrobimy spowodujemy ketozę albo inne zaburzenia spowodowane nadmiarem azotanów w zielonce, które wypierają wapń i fosfor z organizmu, a te zmiany zaburzają poziom glukozy we krwi, powodując zaleganie i śmierć.